Het effect van mentale training op stress
Stress. Iedereen heeft weleens gezegd: “Ik ben gestrest” of “Daar krijg ik stress van.” Dat is niet vreemd in een wereld waarin veranderingen snel gaan en prikkels zich opstapelen. Maar wat betekent het eigenlijk om gestrest te zijn? Wat is stress precies, en hoe wordt het veroorzaakt?
Stress ontstaat wanneer de eisen die aan je worden gesteld, niet in balans zijn met de capaciteiten die jij denkt te hebben om aan die eisen te voldoen. Het draait hierbij niet om de objectieve situatie, maar om hoe jij die situatie waarneemt.
Jouw waarneming bepaalt of een situatie stressvol is of niet. En die waarneming wordt beïnvloed door je overtuigingen. Twijfel je eraan of je aan de eisen kunt voldoen? Dan ontstaat een stressrespons. Als je die respons niet goed kunt beheersen, kunnen gevoelens van angst, spanning en nervositeit de kop opsteken.
Het goede nieuws: stress is situationeel en dus geen constante. En omdat je invloed hebt op je eigen overtuigingen, kun je leren om stress te beheersen. Het is een vaardigheid die je kunt trainen.
Arousal: Klaar voor actie
Een ander belangrijk concept in het begrijpen van stress is arousal. Dit is het niveau van opwinding en alertheid in je lichaam. In de sportpsychologie verwijst arousal naar hoe ‘klaar’ je bent om te presteren. Het kan variëren van totale ontspanning tot maximale opwinding, bijvoorbeeld vlak voor een belangrijke wedstrijd.
Fysiek merk je arousal op door:
Een verhoogde hartslag, zodat er meer zuurstof naar je spieren gaat.
Versnelde ademhaling, voor een grotere zuurstofopname.
Activering van spieren, zodat je snel kunt reageren.
Versneld bloedtransport, voor meer energie in je lichaam.
Hoe je deze fysieke reacties interpreteert, bepaalt voor een groot deel hoe je presteert. Zie je een verhoogde hartslag als een teken van nervositeit? Of interpreteer je het als: "Mijn lichaam is klaar om te presteren!" Jouw interpretatie beïnvloedt je mentale toestand. Negatieve interpretaties leiden tot stress, terwijl positieve interpretaties je juist motiveren.
Vier mentale tools om stress te beheersen
Met mentale training kun je leren om je stressrespons te beheersen en je prestaties te verbeteren. Dit zijn vier bewezen technieken:
Doelen Stellen
Stel realistische doelen die aansluiten bij jouw vaardigheidsniveau. Wanneer er een optimale balans is tussen uitdaging en vaardigheden, ervaar je minder stress.Visualisatie
Bereid je mentaal voor op stressvolle situaties door jezelf voor te stellen hoe je effectief omgaat met obstakels en onverwachte gebeurtenissen.Ontspannen & Oppeppen
Leer ontspannen bij een te hoog arousalniveau om negatieve emoties te beheersen.
Leer jezelf op te peppen bij een te laag arousalniveau, zodat je in de optimale mentale toestand komt.
Zelfpraat
Je innerlijke dialoog heeft een grote invloed op je stressniveau. Positieve zelfpraat kan je waarneming van een situatie veranderen en stress verminderen.
Choking Under Pressure
Een bekend fenomeen in sport is choking: het bezwijken onder druk. Dit gebeurt wanneer je denkt dat jouw capaciteiten niet toereikend zijn om te voldoen aan de eisen van de situatie. Dit leidt tot een significante achteruitgang in prestatie.
Bijvoorbeeld: stel dat je in een WK-finale een penalty moet nemen. Hoewel je dit duizenden keren hebt geoefend, voel je de enorme druk van het moment. Je focus verschuift van de taak (de penalty nemen) naar de context (de finale winnen). Dit veroorzaakt stress, en als je daar niet goed mee om kunt gaan, kan het leiden tot choking.
Met mentale training kun je leren om je focus op de taak te houden en beter met druk om te gaan.
Wil je meer weten over choking under pressure? Bekijk deze video:
Link naar video: https://www.youtube.com/watch?v=9vFbz7h3y1E
In Control
Stress is een natuurlijk onderdeel van het leven. Maar hoe je ermee omgaat, is aan jou. Mentale training biedt de tools om je stress te beheersen, je overtuigingen te versterken en beter te presteren in uitdagende situaties. Jij hebt de touwtjes in handen.